Straight Edge
Doktryna i styl życia
Podstawowe zasady po raz pierwszy określone zostały w tekście utworu “Out of Step” zespołu Minor Threat i zawierają się w słowach: “Don’t smoke, don’t drink, don’t fuck”. Osoby utożsamiające się z ideologią straight edge nie palą papierosów, nie spożywają alkohol, unikają przypadkowych kontaktów seksualnych, a także nie zażywają narkotyków. Wyrzeczenia te stały się minimalnym wyznacznikiem ruchu. Wraz z upływem czasu oraz pojawianiem się na scenie hard core’owej nowych zespołów związanych z SE, zaczęto formułować kolejne zasady, które są powodem licznych sporów i nie przez wszystkie osoby identyfikujące się z tą ideologią są one akceptowane. Wraz z pojawieniem się w 1985 roku grupy Youth Of Today, za kolejny wyznacznik SE postulowano wegetarianizm (bądź jego ściślejszą formę w postaci weganizmu) oraz ekologizm, natomiast z zaistnieniem na przełomie lat 80. i 90. zespołu Vegan Reich wiąże się wyodrębnienie postawy hardline. Nie jest ona akceptowana przez większość straight edge’owców, m.in. ze względu na agresywne podejście do obrony i propagowania swoich idei, przeczące propagowanemu często przez ruch SE ograniczeniu do minimum stosowania przemocy. Kolejną
kwestią sporną stało się podejście do sprawy aborcji. Część środowiska nawoływała, by opowiedzieć się po stronie wolności wyboru kobiety (jest to postawa pro-choice), inni akcentowali prawo do życia (pro-life). Długoletnie spory na ten temat, choć wciąż żywe, zostały zepchnięte na dalszy plan poprzez propagowanie hasła “unity” ( “jedność”). Większość osób wiąże straight edge nierozłącznie ze sceną hard core, jednak coraz częściej spotyka się poglądy temu przeczące. Charakterystyczny dla ruchu straight edge jest aktywny tryb życia oraz sympatyzowanie z ideą D.I.Y. ( Do It Yourself )Straight edge’owcy zazwyczaj sprzeciwiają się poglądom uznającym konsumpcję i posiadanie dóbr materialnych za wyznacznik jakości życia .
Symbole
Podstawowym symbolem straight edge jest X. Znak ten wiąże się z panującym w okresie powstawania ruchu zwyczajem malowania X- ów na rękach nieletnich przy wejściu do barów, w których odbywały się koncerty. Dzięki temu zabiegowi barmani wiedzieli, którym osobom nie wolno sprzedawać alkoholu. Zwyczaj ten został przejęty przez zwolenników ideologii SE, którzy zaczęli sami malować sobie iksy na dłoniach w celu zamanifestowania swojego wyboru i poglądów. Symbol ten z czasem zaczął pojawiać się także na ubraniach bądź we wzorach tatuażów, na początku i końcu nazw zespołów ( np xLooking Forwardx ), a także nick’ów internetowych. Umieszcza się go także w skrócie nazwy straight edge, pomiędzy początkowymi literami wyrazów składowych: sXe. Często w symbolice używa się trzech iksów zamiast jednego, w celu upamiętnienia słów “Don’t smoke, don’t drink, don’t fuck” wyrażających podstawowe zasady SE, bądź zamanifestowania czystości ciała, umysłu i ducha. Także sama nazwa ruchu, bądź słowa mające podkreślać własne wyrzeczenie lub wierność zasadom, zdobią często ciała bądź ubiór straight edge’owców ( np: Drug free, True ’till death, Poison free ). Obecnie na światowym rynku
istnieją firmy specjalizujące się w produkowaniu i rozpowszechnianiu ubrań i przedmiotów przeznaczonych dla osób identyfikujących się z ideologią straight edge.
Straight edge na świecie
Za pierwszy przejaw ruchu, który narodził się w Waszyngtonie, uznaje się wydany w 1981 roku singiel zespołu Minor Threat, zawierający utwór “Straight Edge”. Początkowo SE miało niewielu zwolenników, jednak z czasem sytuacja ta ulegała zmianie, głównie dzięki trasie koncertowej Minor Threat po wschodniej części Stanów Zjednoczonych. W kolejnych latach zaczęły pojawiać się na scenie hard core / punk nowe zespoły związane z ruchem SE ( m.in. Youth Of Today, 7 Seconds ), a muzyka i teksty ich piosenek stały się głównym nośnikiem tej ideologii. To właśnie za sprawą twórczości muzycznej ideologia straight edge rozprzestrzeniła się na całym obszarze Ameryki Północnej, ale także w innych częściach świata. Oprócz Stanów Zjednoczonych ruch straight edge najbardziej aktywny jest w Europie, ale zainteresowanie nim widoczne jest także w krajach reprezentujących inne kontynenty, np. w Brazylii czy Tajlandii.
Straight Edge w Polsce
Choć idee związane z ruchem straight edge głosiła już w połowie lat 80. Ustawa O Młodzieży, to jednak za pierwszy zespół SE w Polsce uznawany jest zazwyczaj Cymeon X, który powstał w 1991 roku w Poznaniu. Wraz z rozwojem polskiej sceny hard core ideologia ruchu zaczęła trafiać do coraz szerszego grona odbiorców, a Cymeon X stał się inspiracją do zakładania kolejnych grup muzycznych. Poglądy ruchu straight edge oraz jego istnienie wciąż nie jest powszechne w świadomości większości Polaków. Choć ideologia ta powiązana jest głównie z kręgami kultury alternatywnej, to w ostatnich latach zainteresowanie SE zaczyna wzrastać, a informacje na jego temat coraz częściej pojawiają się w ogólnopolskiej, komercyjnej prasie i telewizji.
Przykładowe polskie zespoły związane z ideologią Straight Edge:
Cymeon X, Sunrise, Regres, xInsurrectionx, Słowa We Krwi.
Terminy związane ze środowiskiem straight edge:
Hard core
Styl muzyczny wywodzący się z muzyki punk rockowej, powstały na początku lat 80. w Stanach Zjednoczonych. W początkowej fazie charakteryzował się głównie szybkimi, krótkimi utworami z zaangażowanymi, zazwyczaj wykrzykiwanymi tekstami. Pierwsi przedstawiciele hard core’u to m.in Minor Threat, Bad Brains i Black Flag. W następnych okresach następowała ewolucja i mieszanie się gatunku z innymi, przez co wytworzyły się takie nurty jak grindcore, deathcore czy metalcore.
Określenia hard core używa się także w stosunku do stylu życia słuchaczy tego gatunku. Charakteryzuje ich m.in. deklaracja związku ze sceną muzyczną oraz wspieranie idei D.I.Y.
D.I.Y. ( Do It Yourself )
Określenie to, wywodzące się z ruchu punk, odnosi się do idei samodzielnego wykonywania przedmiotów użytkowych oraz organizowania imprez, koncertów, pokazów filmowych i innych akcji na rzecz lokalnej społeczności. Zwolennicy D.I.Y. własnoręcznie wykonują naszywki i wzory na ubrania, tworzą wydawane własnym nakładem niezależne czasopisma ( tzw. ziny ), organizują koncerty i akcje z funduszy własnych lub zebranych na poprzedniej imprezie. Zajmują się także nagrywaniem i propagowaniem muzyki alternatywnej itp. Jedyna forma reklamy w działalności D.I.Y., to reklama promująca inne zjawiska sceny alternatywnej, a nie nastawiona na promocję wyrobów kultury masowej..
Hardline
Radykalna postawa wywodząca się z ruchu straight edge, zaistniała za sprawą zespołu Vegan Reich i tekstów ich piosenek. Ruch ten negatywnie ( wręcz agresywnie ) nastawiony jest do wszelkich przejawów zachowań “niezgodnych z naturą”. Sprzeciwia się aborcji, a także piętnuje homoseksualizm. Zwolennicy hardline, ze względu na zwyczaj krzewienie swoich poglądów za pomocą przemocy, często w USA są porównywani przez policję do członków gangów młodzieżowych.
Mosh
Charakterystyczny dla sceny hard core rodzaj ekspresyjnego tańca, w trakcie którego poszczególne osoby gwałtownie wymachują rękami i nogami, często uderzając nimi innych. Ze względu na dość brutalny wygląd, przez postronnych obserwatorów mosh często mylony jest z prawdziwymi bójkami, jednak jego celem nie jest zrobienie krzywdy drugiej osobie, lecz wyładowanie emocji i nagromadzonej energii.
Stage diving
Polega na skakaniu ze sceny na wyciągnięte ręce zebranej przed nią publiczności. Podczas koncertów hard core’owych przy skokach tych zachowywane jest zdecydowanie mniejsze bezpieczeństwo i rozwaga, czego efektem czasami jest odniesienie kontuzji przez skaczącego lub jedną z osób “łapiących”.
Robert Rudnik
Wybrana literatura przedmiotu:
Budzyńska Natalia, Straight Edge, [w:] “Fronda”, wiosna-lato 1994.
Bliska Ewa, Pokolenie X, “Nowa Trybuna Opolska”, 3 grudnia 2004.
Drosio Joanna, Ostrzej widzieć MOCNIJE CZUĆ, “Super Express”, 12 września 2003.
Forecka Anna, Życie proste jak ostrze, “Wróżka”, luty 1999.
Gadczak Paweł, Proste ostrze, czyli krótka historia straight edge, “XL”, nr 6/2000.
Gawęda Mikołaj, Samokontrola, “Dziennik Lubelski”, 22 kwietnia 2004.
Kawalerowicz Sylwia, No drink, no drug, tylko muza, “Filipinka”, maj 2004.
Klimaczyk Wojtek, Nie pale , nie piję, mogę przynajmniej k…myśleć, “Polityka”, nr 34/2003.
